Συνθετητές
Είναι η κοινώς λεγόμενη μουσική των μηχανών. Μουσική που παράγεται στα σπλάχνα των ηλεκτρονικών υπολογιστών, ή απ’ τα κυκλώματα αναλογικών και ψηφιακών συνθετητών (synthesizers). Τί την κάνει ξεχωριστή; Είναι όντως ξεχωριστή, ή είναι απλά διαφορετική; Απαντάμε πως είναι διαφορετική κι έχει ξεχωριστή θέση στο μουσικό πάνθεον, όπως και κάθε άλλη μουσική που έχει βάλει την σφραγίδα της στην ιστορία της μουσικής εξέλιξης.
Αναμφισβήτητα, η χορευτική ηλεκτρονική μουσική αποτελεί θαυμάσιο παράδειγμα ενός ηχητικού κολάζ, όπως θα μπορούσαμε ενδεχομένως να την περιγράψουμε. Ενός ηχητικού τοπίου, όπως επίσης θα μπορούσαμε καλύτερα να πούμε, όπου κάλλιστα παντρεύονται η καλοκαιρινή αύρα, η όψη μιας γαλήνιας θάλασσας και το απέραντο πράσινο ενός Σκωτσέζικου λειβαδιού, με τον ήχο της βροντής και την ορμή μιας ξαφνικής καταιγίδας. Μέσα απ’ την διαδικασία αυτής της σύνθεσης, οι ανθρώπινες αισθήσεις προσλαμβάνουν για λογαριασμό του ανθρωπίνου εγκεφάλου, όλα εκείνα τα ερεθίσματα που αυτός κατόπιν θα αναλύσει και ο ακροατής θα γευτεί την χαρά, την πληρότητα, την ευχαρίστηση και θα εκτιμήσει το ηχητικό αυτό αποτέλεσμα, ως ενδιάμεσο στάδιο μιας διαρκούς αναζήτησης. Και αυτό είναι και το ζητούμενο. Οι φίλοι της χορευτικής ηλεκτρονικής μουσικής, τί ακριβώς αναζητούν;
Οπωσδήποτε, όπως κάθε μουσικό ρεύμα που έμελλε ν’ αφήσει κληρονομιά πίσω του, έτσι και η χορευτική ηλεκτρονική μουσική κόμισε κάτι νέο ηχητικά και κάτι διαχρονικό σημειολογικά. Αντλώντας έμπνευση απο παλαιότερες μουσικές φόρμες, συνθέτοντας ένα μεγάλο παζλ από ήχους, ρυθμούς, μελωδίες και ατμόσφαιρες, έφερε στον κόσμο το παιδί που επρόκειτο να ενηλικιωθεί βίαια, μέσα σε μια κοινωνία που ποτέ δεν ήταν έτοιμη να το δεχτεί και να του δώσει ίσες ευκαιρίες. Μέσα σ’ ένα εχθρικό περιβάλλον εκμετάλλευσης και ανελευθερίας, ο έφηβος αυτός δημιούργησε γύρω του ένα κίνημα, το rave κίνημα, που ξαναέβαλε μπροστά αξίες και ιδανικά, οράματα και προσδοκίες για έναν κόσμο καλύτερο, πιο υγιή, πιο εγκεφαλικό και ισορροπημένο, που επιτέλους, όλα αυτά έπρεπε με κάποιον τρόπο να ευοδωθούν.
Μέσα απ’ αυτό το ηχητικό μίξερ, μέσα στο οποίο ανακατεύτηκαν μεταξύ άλλων η reggae, η soul, η funk, η disco, η hip hop, η electro, η πρώιμη ηλεκτρονική μουσική των δεκαετιών του ’60, του ’70 και του ’80 κ. ά, βγήκαν η house, το acid, το new beat, η techno, η trance, η jungle, η drum and bass και τόσα άλλα είδη που ήρθαν να τέρψουν κάθε γούστο, κάθε μία και κάθε έναν που τον ουρανίσκο τον είχαν μέσα στο αυτί τους. Καθαρά μουσικά, το καινούριο που έφερνε ο ήχος αυτός, δεν βρισκόταν μόνο στο οτι τέτοιος δεν είχε ακουστεί ποτέ ξανά. Το καινούριο ήταν επίσης και στη σύνθεση, στο πώς φαινομενικά αταίριαστα στοιχεία, μπορούσαν να συναποτελέσουν δομημένα, αυτοτελή μουσικά κομμάτια, κι αυτά τα βασικά ήταν που έκαναν αυτή τη μουσική να κερδίσει ξεχωριστή θέση.
Η ποικιλία των ρυθμών στη μουσική αυτή έδινε την ελευθερία στους συνθέτες να κινηθούν σ’ οποιοδήποτε μονοπάτι επιθυμούσαν, χωρίς να θέτουν, αν δεν το επιθυμούσαν βέβαια, όρια στον ήχο τους. Δημιουργήθηκαν έτσι «σχολές» που σήμερα αποτελούν σημεία αναφοράς για τους νεότερους συνθέτες. Παρ’ όλα αυτά, θεωρούμε πως η ποικιλία αυτή υπήρξε ταυτόχρονα και συμβολική για μια σειρά πραγμάτων για τα οποία η χορευτική ηλεκτρονική μουσική ερχόταν να ξαναμιλήσει, να τα ονειρευτεί, να τα προτείνει και να τα μοιραστεί με τον υπόλοιπο κόσμο, ή έστω μ’ εκείνον τον κόσμο που απο θέση αρχής θα μπορούσε να τα αντιληφθεί και να τα αγκαλιάσει, να τα ενστερνιστεί, να τα επιδιώξει, ακόμα ακόμα και να αγωνιστεί γι’ αυτά.
Οι συμβολισμοί δεν έλειψαν ποτέ απ’ την χορευτική ηλεκτρονική μουσική, απ’ τα πρώτα χρόνια έως και σήμερα, κι ήταν τόσο σημαντικοί, ώστε πολλά μουσικά κομμάτια αποτελούν ακόμη σύμβολα ενός κόσμου που κάποιοι τον επικαλέστηκαν κάποτε, αλλά που δεν έχει έρθει ακόμα. Ίσως επίσης οι πρώιμοι ravers να διείδαν το σκοτεινό μέλλον που επρόκειτο να έρθει, ίσως γιατί και το παρόν τους ήταν εξίσου σκοτεινό. Ίσως να προείδαν το πως ο άνθρωπος επρόκειτο να χειριστεί την τεχνολογία στο απώτερο μέλλον, να τρόμαξαν και να θέλησαν να προειδοποιήσουν. Το “Metropolis” και το “Τerminator”, μπορεί να ήταν στιγμές κινηματογραφικής έμπνευσης, αλλά ήταν επίσης και στιγμές αποτύπωσης ενός ζοφερού μέλλοντος, που ο άνθρωπος επρόκειτο να φέρει στις κοινωνίες του. Γι’ αυτό και οι συμβολισμοί αυτών των ταινιών, αλλά και άλλων αντίστοιχου περιεχομένου, τα robots και η τεχνητή νοημοσύνη απασχόλησαν αρκετούς συνθέτες του είδους και απετέλεσαν σύμβολα της γενιάς τους, παραδείγματα προς αποφυγή.
Τεχνολογία στην υπηρεσία του ανθρώπου και της τέχνης, ισότητα όλων και σεβασμό στην διαφορετικότητα, ελευθερία στις επιλογές, στην αυτοδιάθεση και στον τρόπο ζωής των ανθρώπων, ενότητα με κριτήριο όχι εθνικό, αλλά πανανθρώπινο, ενάντια στην εκμετάλλευση των ανθρώπων και των ζώων, ενάντια στον ρατσισμό, τον κοινωνικό αποκλεισμό και τον εγκλεισμό, στους πολέμους, στην φτώχεια και στην εξαθλίωση. Αυτά έφερνε η rave, αυτά και πολλά άλλα. Δεν ήταν η πρώτη, σίγουρα, όμως τα έφερε με τον δικό της τρόπο, ακούστηκαν όχι νέα ή διαφορετικά, ξανακούστηκαν όμως με διαφορετικό τρόπο. Πλησίασαν κι άλλοι άνθρωποι κοντά ν΄ακούσουν, να νιώσουν, να κατανοήσουν.
Η κοινωνικοποίηση άλλωστε ήταν ίσως το σημαντικότερο που επεδίωκε η rave, κι όχι μόνο το πώς, με ποιόν τρόπο και πόσο θα χορέψει κανείς, όπως αφελώς πιστεύουν πολλοί επικριτές της. Άλλωστε κι ο χορός δεν ήταν και είναι μια σημαντική μορφή κοινωνικοποίησης; Και παρ’ όλο που η τεχνολογία αποτελούσε το σημείο αναφοράς των ravers, ουδείς επιθυμούσε την αντικατάσταση της φυσικής επικοινωνίας απο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ναι, σίγουρα τέτοιου τύπου μέσα θα προσέφεραν εκείνα τα πρώτα χρόνια σημαντική βοήθεια, αλλά η μορφή που έχουν σήμερα, κι ίσως κι η χρήση τους, απέχουν απ’ αυτό που φανταζόμασταν πολλοί τότε.
Στον βαθμό που κοινωνικοποιήθηκε ή και πολιτικοποιήθηκε κόσμος μέσα απ’ αυτήν τη μουσική, υπήρξαν πολλά και σημαντικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, πάρα πολλοί απο εμάς κρατάμε ακόμα τα ίδια ιδανικά, έχουμε πάντα κατα νου την ουτοπία αυτή που ονειρευτήκαμε τότε, εξακολουθούμε να πιστεύουμε σε αυτόν τον κόσμο που φανταζόμασταν να φτιάξουμε κι εξακολουθούμε να παλεύουμε γι’ αυτόν, η καθεμία και ο κάθε ένας απο εμάς με τους δικούς μας, διαφορετικούς τρόπους.
Και δεν είναι μόνο αυτά, ή κάποιες μνήμες που κουβαλάμε όλοι εμείς απ’ τα παλαιότερα χρόνια, δεν είναι απλά παραστάσεις που αλλάξαμε τότε, επεισόδια στην ταινία της ζωής μας. Είναι όλα τα όμορφα συναισθήματα που γευτήκαμε παρέα με πανέμορφα κομμάτια, με σκληρούς άλλες φορές ήχους, με καταιγιστικά τύμπανα και φρενήρεις ρυθμούς που μας άφηναν ξέπνοους απ’ τον χορό. Τον χορό που μπορεί να ήταν και να είναι ατομικός κατα βάση, αλλά η αίσθηση εκείνη όταν ανοίγεις για μια στιγμή τα μάτια και ανάμεσα στα φώτα και τα χρώματα αντικρύζεις όλους αυτούς τους συνανθρώπους που χορεύουν γύρω σου και μοιραζόσαστε το ίδιο κομμάτι, την δεδομένη στιγμή, στον ίδιο χόρο, βιώνετε τα ίδια πάνω κάτω συναισθήματα, αυτή ακριβώς είναι αξεπέραστη, άφταστη ίσως υπο άλλες συνθήκες.
Είναι η ανάγκη του ανήκειν μήπως; Μπορεί. Είναι ίσως η βαθύτερη θέληση ν’ ανήκεις κάπου περισσότερο συγκεκριμένα; Ίσως να είναι κι αυτό. Η κοινότητα των ανθρώπων που συναποτέλεσαν το rave κίνημα, αυτό το κύμα που ήρθε ν’ αλλάξει τον τρόπο σκέψης πολλών απο εμάς, είχε κι εξακολουθεί να έχει, στο βαθμό που σήμερα μιλάμε απλά για ένα σύνολο ανθρώπων που αγαπούν και στηρίζουν αυτήν τη μουσική, τους δικούς της κώδικες επικοινωνίας, τα δικά της standards, την δική της αισθητική και όσο παρωχημένο κι αν ακούγεται, φροντίζει να τα κληροδοτεί στις γενιές που έρχονται.
Ας είμαστε όμως και ρεαλιστές. Μπορεί η σημερινή κοινωνία να δεχτεί ξανά στους κόλπους της ένα τέτοιο κίνημα, με τα δικά του, σημερινά χαρακτηριστικά; Υπάρχει τρόπος να δέσει το παλιό με το νέο και να προκύψει κάτι αντίστοιχο των δεκαετιών του ’80 και του ’90 στο σήμερα ή έστω στο κοντινό αύριο; Αυτό είναι που θέλουμε να γίνει; Το επιδιώκουμε ή απλά ζούμε με τις αναμνήσεις μας; Προφανώς και η κάθε εποχή έχει τα δικά της μουσικά κινήματα, τις δικές της μουσικές γενιές και τους δικούς της ιδιαίτερους ήχους. Όσο μπορούμε να κρατάμε αυτήν την κληρονομιά σε καλή κατάσταση, να την συντηρούμε για τη σημερινή γενιά και για τις επερχόμενες, θα είμαστε και ευτυχείς και θα μας ευγνωμονούν οι επόμενοι. Όσο μπορούμε στο σήμερα να συνυπάρξουμε με τους νεότερους και ξανακούσουμε μαζί αυτές τις μουσικές, να γνωρίσουμε απο κοινού τις όποιες καινούριες, να διατηρήσουμε τους δεσμούς μας, να τους ενδυναμώσουμε γιατί όχι και να βιώσουμε και πάλι τα ίδια συναισθήματα, να ψυχαγωγηθούμε εν τέλει όπως εμείς επιθυμούμε, τότε θα είμαστε ευδαίμονες. Θα είμαστε οι συνθετητές της εποχής μας...
