Το μπλουζ
Νομίζω ότι δεν θα ξεχάσω ποτέ την ατάκα εκείνου του ταξιτζή κάπου στα 17 μου, όταν με ρώτησε τι μουσική παίζω με την κιθάρα που κουβαλούσα μαζί μου, και η απάντησή μου ήταν “μπλουζ”.
- Α, είσαι και ερωτιάρης! Δήλωσε με σιγουριά ο σωφέρ μου για εκείνη τη διαδρομή, και έβαλε ένα τρανταχτό γέλιο διαρκείας, από αυτά που νομίζεις ότι δεν θα τελειώσουν ποτέ!
Ήταν η στιγμή που συνειδητοποίησα με τι είναι συνυφασμένη η λέξη “μπλουζ” στο μυαλό του μέσου Έλληνα. Μα φυσικά! Μπλουζ είναι όταν είμαστε στο πάρτυ κάποιου και αποφασίζουμε να χαμηλώσουμε τα φώτα και να βάλουμε αργή μουσική για να φλερτάρουμε το κορίτσι που πάντα μας άρεσε, αλλά δε βρίσκαμε αφορμή να του μιλήσουμε. Είναι η μουσική που σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση δεν θα της δίναμε καμία απολύτως σημασία, ή μάλλον, θα την αλλάζαμε όσο πιο σύντομα γίνεται γιατί μας φέρνει μια νύστα!
Εντάξει, αν κάποιος έχει ασχοληθεί στοιχειωδώς με τη μουσική στη ζωή του, φυσικά θα ξέρει ότι το μπλουζ δεν είναι ακριβώς αυτό που μόλις περιγράψαμε, όπως επίσης θα ξέρει ότι αυτό που χορεύαμε στα λυκειακά πάρτυ μετά από ένα-δύο ποτά αγκαλιά με ένα κορίτσι, δεν ήταν κάν μπλουζ! Κι αν με ρωτάς, ούτε που καλοθυμάμαι, νομίζω κάτι ροκ μπαλάντες ήταν!
Τι είναι, λοιπόν, το μπλουζ, και γιατί άραγε να είναι τόσο σηαντικό να ασχοληθούμε μαζί του;
Μια και έχουν γραφτεί ολόκληρα βιβλία που πραγματεύονται το συγκεκριμένο θέμα, θα ήταν αλαζονικό να προσποιούμαστε οτι μέσα από ένα κείμενο σαν αυτό θα έχουμε μια απάντηση που θα μας δώσει την πλήρη εικόνα, παρ’ όλα αυτά, μπορούμε να πάρουμε μια μικρή γεύση.
Η λέξη “blue” χρησιμοποιείται για να δηλώσει τη μελαγχολία, με πολύ επικρατείς τις φράσεις “I am blue” ή “I have the blues”. Βαφτίστηκε, λοιπόν, έτσι η παραδοσιακή μουσική των Αφροαμερικανών, των πρώτων επίγονων, δηλαδή, Αφρικανών σε αμερικανικό έδαφος, την εποχή του δουλεμπορίου, στις αρχές του 1900. Αυτό σημαίνει ότι το μπλουζ αρχικά είναι τραγούδι. Το τραγούδι κάποιου σκλάβου που κρατάει μια αξίνα ή μαζεύει μπαμπάκι, και δεν έχει τίποτα άλλο στη ζωή παρά τη φωνή του, τα χέρια του και τα πόδια του. Την πρώιμη αυτή μορφή των μπλουζ, θα τη συναντήσουμε και ως “worksongs”, ακριβώς επειδή ήταν το μοιρολόι των δούλων την ώρα της εργασίας, και συνήθως ο ρυθμός δινόταν από κάποια επαναλαμβανόμενη καθημερινή κίνηση, όπως το περπάτημα, ή το σκάψιμο.
Αργότερα, οι πιο ταλαντούχοι αρχίσαν να αγγίζουν μουσικά όργανα, ξεκινώντας με φυσαρμόνικες, τις οποίες μπορούσαν να έχουν πάντα σε μια κωλότσεπη, και αργότερα κιθάρες. Οι μαζώξεις για μουσική γίνονταν παράνομα, και οι στίχοι πραγματεύονταν την ξενιτιά, τη φτώχεια, την εκμετάλλευση, τον πόνο του ξεριζωμού, τη νοσταλγία.
Σας θυμίζει κάτι; Εμένα, πάντως, μου θυμίζει το ρεμπέτικο!
Δεν θα ήταν ούτε πλεονασμός, ούτε άστοχο, να παραλληλίσουμε το μπλουζ με το δικό μας ρεμπέτικο, μια και έχουν γεννηθεί κάτω από τις ίδιες συνθήκες, και αν το ψάξουμε λίγο παραπάνω, θα διαπιστώσουμε ότι οι παραδοσιακές μουσικές οποιουδήποτε τόπου, πραγματεύονται πάνω κάτω τα ίδια θέματα!
Γιατι λοιπόν το μπλουζ μας κεντρίζει τόσο πολύ το ενδιαφέρον;
Ιστορικά η απάντηση θα έρθει εκ των υστέρων, αν κοιτάξουμε τη μουσική στην οποία εξελίχθηκε αυτό το παραδοσιακό τραγούδι. Ένας βασικός λόγος, πάντως, είναι ότι η μητρική γλώσσα του μπλουζ είναι τα Αγγλικά, και η γέννησή του συνέβη στην Αμερική. Περνώντας οι γενιές, η πρόσμιξη της μαύρης παράδοσης στο λευκό μουσικό γίγνεσθαι, όχι απλά είναι αναπόφευκτη, αλλά κρίνεται και αναγκαία! Το μπλουζ γνωρίζει την αποθέωση και αρχίζει να γίνεται τόσο δημοφιλές, που από τα γκέτο των μαύρων, φτάνει να παίζεται και από λευκούς, και έτσι έχουμε και την “αποποινικοποίησή” του. Ταξιδεύει μέχρι την Αγγλία (!) όπου το κοινό το υποδέχεται με ανοιχτές αγκάλες, οι μουσικοί το αγαπούν και πειραματίζονται, εμφανίζεται ο ηλεκτρικός ήχος, παίζεται σε όλο και μεγαλύτερους χώρους, και έτσι γνωρίζει τη μεγαλύτερη εξέλιξη στην ιστορία του! Μαντέψτε πώς ονομάζεται το μπλουζ που παίζει ένας λευκός σε πολύ μεγάλη ένταση σε εναν συναυλιακό χώρο… ΡΟΚ!
Το φτωχό μπλουζ τα είχε καταφέρει! Είχε γεννήσει ένα λευκό παιδάκι, που ονομάστηκε “ροκ”, εξασφαλίζοντας, έτσι αναγνωρισιμότητα και αγάπη για πάντα!
Όπως καταλάβατε έχουμε φτάσει στην δεκαετία του ’60 όπου σε Αγγλία και Αμερική είχαμε την πιο ραγδαία εξέλιξη της μουσικής που έχει υπάρξει ποτέ! Καινούρια γκρουπ κάθε μέρα δοκιμάζονταν σε έναν ξέφρενο αγώνα για το ποιος θα ακουστεί πιο “φρέσκος”, πιο καινοτόμος. Cream, Led Zeppelin, Jimi Hendrix, Deep Purple, και Creedence Clearwater Revival, είναι μόνο ελάχιστα και απλά ενδεικτικά κάποια από τα ονόματα που συμμετείχαν σε αυτό το big bang της μοντέρνας μουσικής…
Την επόμενη φορά, λοιπόν, που κάποιος θα αναφερθεί στο μπλουζ σαν μουσική για ερωτοτροπίες, μη διστάσετε να βάλετε ένα τρανταχτό γέλιο διαρκείας, μια και απ’ ότι είδαμε, απέχει παρά σάγκας από κάτι τέτοιο! Τη μετέπειτα εξέλιξη του ροκ μέχρι τις μέρες μας, θα την μελετήσουμε ίσως σε κάποιο άλλο κείμενο… Μέχρι τότε, μείνετε συντονισμένοι!
